KOTOR VAROŠ, 21. oktobra – ”Glas Kotor Varoša” ekskluzivno će, u nastavcima, objavljivati sjećanja pukovnika Vojina Ubiparipa, ratnog komandanta slavne i nepobjedive 1. Kotorvaroške brigade Vojske Republike Srpske o ratnim dešavanjima u zoni odgovornosti te brigade, kao i o ratnim dešavanjima na kompletnom vlašićkom ratištu.
Po prvi put imate priliku da objektivno, iz prve ruke, sa zavidne vremenske distance, od jednog od najpozvanijih aktera ratnih dešavanja na Vlašiću, saznate istinu o odbrani opštine Kotor Varoš i Republike Srpske, ulozi Kotorvaroške brigade u odbrambeno-otadžbinskom ratu, herojstvu njenih pripadnika, odnosu političkog vrha prema komandi brigade, saradnji sa ostalim jedinicama VRS, ulozi švercera, dezertera i ratnih profitera na ishod rata…
Ekskluzivno za ”Glas Kotor Varoša”
Piše pukovnik Vojin Ubiparip, ratni komandant 1. Kotorvaroške brigade VRS
Naš napad na Meokrinje planiran je u tajnosti, formirane su udarne grupe, izvršen je manevar sa tenkovima i sa PAT-40/2 (protivavionskim topovima – ”Praga”),koje smo umeđuvremenu kao ojačanje dobili od strane Komande 1.Krajiškog korpusa. Za efikasno izvođenje planiranog napada na Meokrinje 1. Kotorvaroška laka pješadijska brigada bila je ojačana i sa jednom udarnom grupom iz 22. pješadijska brigade.
Napad je otpočeo u jutarnjim časovim 24. aprila 1994. godine tajnim dovođenjem udarnih grupa na liniju napada, jurišni položaj, na pravcu: Svinjska Glava-Meokrinje, dok su tenkovi tajno dovezeni u rejon Javora, odakle bi svojim manevrom i vatrom stvorili totalno iznenađenje.
Na ovom delu je bila angažovana udarna grupa iz 22. brigade VRS, dok su udarne grupe iz sastava naše brigade trebale da vrše napadna dejstva uz uzbrdicu, ka domu na Meokrnju, koji je bio krajnji cilj.
Uz intezivna dejstva sredstava artiljerijske podrške i neposrednom vatrom i manevrom tenkova, udarne grupe Kotorvaroške brigade VRS su ovladale Meokrinjem u ranim popodnevnim časovima (oko 14,00 časova).
U toj operaciji, nažalost, imali smo jednog poginulog borca.
Po ovladavanju Meokrinjem, došlo je do panike kod muslimanskih snaga. Delovi njihovih snaga, koji su držali Ljutu Gredu, u panici su napustili taj objekat, kao i delovi snaga, ispred Teslićke brigade VRS i povukle su se ka Mačkovcu i Mačkovom brdu.
Od komandanta 22. brigade Komande 1.Krajiškog korpusa zahtevao sam da delovi 22. brigade, po mogućnosti njihov 2.pešadijski bataljon, koji je bio u rezervi, posedne napušteni topografski objekat Ljuta Greda, a delovi tesliićke brigade napušteni Mačkovac, i da se na taj način stabilizuje i uveže borbeni raspored, a time bi se ukupna linija odbrane na nivou OG “Vlašić“ skratila za 5-10 kilometara.
Moji zahtevi na nivou više komande nisu uslišeni i nakon tri dana, u povoljnim uslovima za napad (magloviti vremenski uslovi), koji su onemogućavali osmatranje, vatreno dejstvo i manevar naših snaga, smo izubili Meokrinje uz gubitke u ljudstvu (8-10) i borbenim sredstvima (6 MB-82 mm i uništena 1 Praga 40/2mm), gde smo se morali povući na prehodne položaje (Javor- Svinjska Glava-Riječice).
Kasnije, od naših organa bezbednosti iz Glavnog štaba VRS, saznao sam da su posledice pada Meokrinja, nepreduzimanje mera pretpostavljene Komande 1.Krajiškog korpusa VRS po mojim zahtevima. Takođe, bilo je poznato da se odvijao šverc na Meokrinju između delova korumpranih pripadnika u Teslićkoj brigadi VRS, preko kojih se je odvijala ilegalna trgovina sa prostora teslićke opštine i manjeg dela opštine Kotor Varoš prema Travniku i Zenici.
Našim zauzimanjem Meokrinja, automatski je prekinuta ta ilegalna trgovina i gašenje te ilegalne pijace mnogima nije bilo u interesu. Na osnovu informacija, koje sam dobio od obaveštajno-bezbedonosnih organa pretpostavnjene komande, zato je bila sabotaža da delovi Teslićke brigade VRS ne posednu Mačkovac.
U meteo nepovoljnim uslovima, smatra se, da su te korumpirane snage obaveštavale muslimanske snage, vršili opserviranje naših položaja na Meokrinju i da su čak bili vodiči muslimanskih snagama pri dovođenju kroz nepokrivene među-prostore iza leđa naših snaga lociranih na Meokrinju, koje se kasnije, u toku 27. aprila 1994.godine negatino odrazilo na naše snage na Meokrinju, jer su istovremeno bile napadnute, kako sa linije fronta, tako i sa leđa iz dubine naše teritorije.
Zbog nastalih posledica i ojačavanja linije odbrane, pretpostavljena komanda pomera korumpirane delove Teslićke brigade VRS i na prostor Vučije Planine dovodi se Majevački bataljon iz sastava Motorizovane brigade Derventa, čiji je komandant bio potpukovnik Boško Peulić, predhodni komandant 22. brigade VRS.
U cilju ojačanja Operativne grupe ”Vlašić”, od naše brigade je preuzela dominantne objekate Duge i Kvrkuša Kneževska brigada VRS, a Kotorvaroška laka pješadijska brigada VRS preuzima i organizuje odbranu na Šepiricama i na taj način se ostvario neposredan dodir sa 1/22. pbr.
Od komandanta 22. brigade tražio sam da objekti Duge i Kvrkuša preuzme drugi bataljon 22. brigade VRS, koji je uglavnom bio popunjen sa najelitnijim vojnim obveznicima sa teritorije opštine Kotor Varoš. Međutim, umesto tražene jedinice, meni iz nepoznatih razloga, na te položaje je dovedena 1.lpbr Kneževo. Pri organizaciji sadejstva deo sastava 1.lpbr Kneževo je izrazio nezadovoljstvo sa ovim novim rasporedom i čak su meni, u poverenju, rekli da će im prvo ispoljeno dejstvo neprijatelja na tom pravcu biti signal da napuste te položaje, što se kasnije i obistinilo.
O ovim namerama sam obavestio pretpostavljenu komandu, ali se po ovom pitanju nisu preduzimale nikakve mere radi sprečavanja gubitka tog značajnog objekta. Prvo ispoljeno dejstvo na delove Kneževske brigade VRS je rezultiralo da se navedeni delovi povuku bez borbe i na taj način je došlo do gubitka Duga.
Ovim gubitkom, naša brigada dovedena je u težak taktički položaj, razvlačenjem sopstvenih snaga na liniji: Riječice-Perle-Šepirice, u zahvatu desne obale reke Vrbanje.
U nepovoljnim uslovima, uspostavnjena je celovitost jedinstva odbrane na tom pravcu od strane naše brigade. Obzirom na temeljne procene, da će snage tzv. ABiH (treći i sedmi korpus) u toku 94. godine izvršiti unapred planirana napadna dejstva preko zone odgovornosti naše brigade, pretpostavljena komanda preduzela je odrđen broj prventivnih i organizacionih mera koje su se ogledale u sledećem:
-Dobijeno je unapred traženo odobrenje, da se kroz reorganizaciju naše brigade četnog sastava pristupi reorganizaciji i formiranje brigade bataljonske strukture uz istovremenu popunu sa adekvatnim ljudstvom i TMS,
-ukinut je privremeni operativni sastav OG “Vlašić“, jer svojim aktivnostima u borbenim dejstvima nije opravdao razloge formiranja,
-formirana je TG-1 (taktička grupa jedan) kao privremeni operativno-taktički sastav, a činile su ga: Kotorvaroška brigada,Teslićka brigada i Motorizovana brigada Derventa.
Osnovni zadatak ovog sastava i njegovih jedinica je bio da odsudnom odbranom, osloncem na prirodne, utvrđene objekte, razrađen sistem vatre uz masovno zaprečavanje, spreče ofanzivne namere neprijateljskih snaga uz nanošenje velikh gubitaka istom u živoj sili i borbenoj tehnici.
U drugoj polovini 94. godine bilo je niz izvedenih napada od strane 7. korpusa tzv.armije BiH na zonu odgovornosti naše brigade s ciljem proboja njene odbrane i izvršenja zadatka radi kojeg je i formirana navedena operativna jedinica, ali u svojim namerama nisu uspeli zahvaljujući velikom herojstvu, koji je iskazala Kotorvaroška brigada, odnosno njeni borci.
Uspehe Kotorvaroške brigade VRS, po mom mišljenju, treba istorijski temeljno obraditi i zabeležiti i da njeni borbeni rezultati i uspesi služe kao pozitivni primeri u borbi za odbranu sopstvenog naroda i njegove teritorije i značajnog doprinosa u stvaranju i očuvanju RS, kao značajne tekovine srpskog naroda, zapadno od reke Drine.
Krajem 1994. godine 7.korpus tzv. ABiH dobija novi zadatak – spajanje sa njihovim 5. korpusom iz Bihaća. Nažalost, taj zadatak su u toku 1995. godine izvršili, što je rezultiralo padom teritorije Republike Srpske Krajine predhodno, i padom zapadnih srpskih opština.
Taj početak pada je počeo u zimskim uslovima, napadom na delove odbrane naše brigade sa pravca: Ljuta Greda-Duge i posle uspešnog odbijanja napada, snage 7. korpusa tzv. ABiH, menjaju pravac napada, spuštaju se niz Ugar i bez ikakvog otpora stižu do Ćatića.
Na našem komandnom mestu na Jasenu bila locirana jedna manja jedinica za elektronsko izviđanje GŠ VRS, preko koje smo pratili neprijateljske radio-veze i pravovremeno otkrivali njihove namere i iste uspešno eleminisali.
Slušajući izveštaje neprijatelja, koji je ušao u zonu odgovornosti 22. brigade VRS, preko tvrde veze, koju smo predhodno uspostavili između naših komandi i jedinica, lično sam zvao Komandu 22. brigade, javio se dežurni oficir i obavestio sam ga šta se dešava, i da su neprijateljske snage već stigle do Mudrika i da hitno izvesti komandanta brigade o novonastaloj situaciji.
Obavestio je u panici da starešina užeg dela komande brigade, na čelu sa komandantom, nema i time je trajno prekinuta veza između naše dve jedinice, jer su neprijateljske snage otkrile u jutarnjim satima tvrdu liniju i istu prekinuli.
Po zauzimanju Ćatića, neprijateljske snage menjaju pravac dejstva – prodirući ka releju Opaljenik, eliminišući delove snaga 22. brigade na Šantiću. Tok događaja na platou Vlašić je poznat i od toga vremena nije bilo napada od strane muslimanskih snaga u zoni odgovornosti naše brigade!
(nastaviće se)